Gerlof Meijer, de eerste strafrechter met een theatercollege
‘Ik wil het strafrecht wat dichter bij de burger brengen en de mens achter de rechter laten zien.’
Mensen hebben altijd een mening over strafzaken die in het nieuws komen. Dat gebeurt zelfs als nog niet duidelijk is wat er zich heeft afgespeeld, zoals tijdens een incident in de Assense speeltuin waarbij een dove jongeman om het leven kwam. Het sentiment, het onderbuikgevoel, speelt een grote rol en zet mensen regelmatig op een verkeerd spoor. Ook politici spelen hier soms op in. De rechter wordt regelmatig weggezet als softie die niet met de poten in de klei heeft gestaan.
Gerlof Meijer, strafrechter in de Overijsselse rechtbank, tracht met zijn theatercollege Strafrecht? Levensecht! de bril waardoor de burger naar het strafrecht kijkt op goede sterkte te krijgen. Het is niet altijd zoals men denkt dat het is. De realiteit kan enkel doorzien worden door de feiten te kennen en er met een frisse blik, plus een dosis gezond verstand naar te kijken. Het gaat om dossierkennis. Daarnaast moeten rechters bij het onderzoek ter terechtzitting aanwezig zijn.
De strafrechter ziet zich daarin vaak voor moeilijke dilemma’s geplaatst: heeft de ontkennende verdachte het feit gepleegd? Is hij daarvan ten volle overtuigd? Het is ja of neen, een beetje vrijspreken of een beetje veroordelen bestaat niet. De rechter is feitelijk een professionele knopendoorhakker, geselecteerd op het vermogen een zaak te doorgronden en te analyseren. Hij staat boven de partijen.
Het rechterswerk vraagt veel denkwerk en is een van de belangrijkste pijlers van onze rechtsstaat. Zonder onafhankelijke rechtspraak geen rechtsstaat, is Meijers opvatting in zijn theatercollege. Een must voor iedereen die geïnteresseerd is in wat een rechter doet!
Tijd voor een gesprek met Meijer.
Waarom bent u als strafrechter het theater ingegaan?
De belangrijkste reden om het theater in te gaan is de burger duidelijk te maken dat het uitoefenen van het strafrecht niet zo eenvoudig is als de doorsnee burger kennelijk denkt. Je hoeft maar op fora van de grote kranten te kijken om te zien dat burgers denken dat rechters softies zijn, niet op de hoogte zijn van wat in de maatschappij speelt en in ook de zware zaken slechts volstaan met werkstraffen.
Dat beeld is onjuist en heeft mij gemotiveerd om het juiste verhaal over de strafrechtspraak te vertellen. Wij strafrechters doen belangrijk en moeilijk werk waarin we gehouden zijn om knopen door te hakken in strafzaken terzake feiten waarbij wij zelf niet aanwezig zijn geweest. We moeten het doen met verklaringen van verdachten, deskundigen, getuigen en technisch bewijs. Ons oordeel is dus ook geen zekerheidsoordeel, maar een waarschijnlijkheidsoordeel. De geschiedenis heeft ons geleerd dat zelfs in het geval van een bekennende verdachte het zo kan zijn dat hij het niet gedaan heeft!
De tweede drijfveer om het theater in te gaan is om mensen te vertellen dat we wel kunnen mopperen over rechters, maar dat het bezit van onafhankelijke rechtspraak oh zo belangrijk is in een rechtsstaat. Dat moeten we koesteren, we moeten blij zijn dat we over dit systeem beschikken.
Hoe ziet uw theatercollege eruit?
Ik vertel mijn verhaal over strafrecht aan de hand van verschillende, reeds gepasseerde en niet door mij behandelde casussen. Dat doe ik met behulp van foto’s, filmpjes en muziek, zoals van Oscar and the Wolf, een van mijn favoriete bands. Over lopende zaken spreek ik niet inhoudelijk, laat staat over zaken die ik zelf onder de knop heb.
Ik heb altijd begrepen dat de rechter alleen middels zijn vonnis spreekt. U treedt uit die schaduw, heeft dat geen risicovole kanten?
In de vorige eeuw was het inderdaad zo dat rechters vrijwel niet naar buiten traden. Een eerste ontwikkeling naar buiten toe was het aanstellen van zogeheten persrechters die in de pers belangrijke vonnissen van een begrijpelijke toelichting voorzagen en de pers ook te woord stonden.
Met de intrede van sociale media zijn ook rechters daarvan gebruik gaan maken. Fora als Twitter, Facebook en Linkedin worden gebruikt door een deel van de rechterlijke macht. Een bekende Twitteraar is judge Joyce die van het middel prudent gebruikmaakt.
In 2016 heb ik de eerste stap gemaakt naar het theater. Ik wil het strafrecht wat dichter bij de burger brengen en de mens achter de rechter laten zien. De rechter heeft immers goede kanten, maar ook tekortkomingen. Niets menselijks is ons vreemd.
Welke strafzaken uit het verleden zijn u bijgebleven?
Strafzaken die mij bijblijven zijn onder meer de verkeerszaken. Zaken waarin iemand een verkeersfout heeft gemaakt tengevolge waarvan er dodelijke slachtoffers zijn. Ik wil mensen duidelijk maken dat in mijn ogen iedereen daar had kunnen staan als verdachte. Ik herinner me nog een zaak in de polder waarin een man de haaientanden was gepasseerd, omdat hij kennelijk een auto die op de voorrangsweg reed niet tijdig had gezien. Hoe vaak overkomt dit de burger niet, maar meestal gaat het (oeps….) goed en slaakt hij een zucht van verlichting.
Dat geluk had deze man niet, zijn auto werd geraakt en er vielen twee dodelijke slachtoffers en een aantal zwaargewonden. Een zaak met alleen maar slachtoffers en veel emoties op de strafzitting.
Ook tragisch was een zaak met een mevrouw in de zaal waarin de verdachte haar zoon was en het dodelijke slachtoffer haar dochter. Haar zoon bracht zijn zusje dagelijks naar school. Hij reed beduidend sneller dan toegestaan in zijn auto en knalde op een tractor die een uitrit uitreed. Hij raakte blijvend zwaar gewond en het meisje overleed. De vrouw vroeg de rechter haar zoon niet te veroordelen, hij was al zwaar gestraft en een straf voegt niets toe, zo vond zij. Dat vonden wij ook. Er volgde een schuldigverklaring zonder oplegging van straf.
Tot slot: wat is het grote misverstand over bestraffing in Nederland?
Veel mensen denken dat iemand die een zwaar misdrijf pleegt levenslang kan krijgen. Dat kan echter alleen bij de zwaarste feiten zoals moord. In het geval van een pleger van een ernstig zedendelict, zoals een verkrachting, ligt dat anders. Op dit feit staat een gevangenisstraf van maximaal 12 jaar. Een serieverkrachter die bijvoorbeeld terechtstaat voor vijf verkrachtingen, kan maximaal 16 jaar opgelegd krijgen.
Deze regeling voor een meerdaadse samenloop voorkomt dat strafrechters, zoals bijvoorbeeld in Amerika mogelijk is, een gevangenisstraf opleggen van 400 jaren. Willen we dit anders dan moet de wet gewijzigd worden, maar ik betwijfel of dat verstandig is.
Strafrecht? Levensecht! van strafrechter Gerlof Meijer is vanaf oktober in diverse theaters te zien.
Mensen hebben altijd een mening over strafzaken die in het nieuws komen. Dat gebeurt zelfs als nog niet duidelijk is wat er zich heeft afgespeeld, zoals tijdens een incident in de Assense speeltuin waarbij een dove jongeman om het leven kwam. Het sentiment, het onderbuikgevoel, speelt een grote rol en zet mensen regelmatig op een verkeerd spoor. Ook politici spelen hier soms op in. De rechter wordt regelmatig weggezet als softie die niet met de poten in de klei heeft gestaan.
Gerlof Meijer, strafrechter in de Overijsselse rechtbank, tracht met zijn theatercollege Strafrecht? Levensecht! de bril waardoor de burger naar het strafrecht kijkt op goede sterkte te krijgen. Het is niet altijd zoals men denkt dat het is. De realiteit kan enkel doorzien worden door de feiten te kennen en er met een frisse blik, plus een dosis gezond verstand naar te kijken. Het gaat om dossierkennis. Daarnaast moeten rechters bij het onderzoek ter terechtzitting aanwezig zijn.
De strafrechter ziet zich daarin vaak voor moeilijke dilemma’s geplaatst: heeft de ontkennende verdachte het feit gepleegd? Is hij daarvan ten volle overtuigd? Het is ja of neen, een beetje vrijspreken of een beetje veroordelen bestaat niet. De rechter is feitelijk een professionele knopendoorhakker, geselecteerd op het vermogen een zaak te doorgronden en te analyseren. Hij staat boven de partijen.
Het rechterswerk vraagt veel denkwerk en is een van de belangrijkste pijlers van onze rechtsstaat. Zonder onafhankelijke rechtspraak geen rechtsstaat, is Meijers opvatting in zijn theatercollege. Een must voor iedereen die geïnteresseerd is in wat een rechter doet!
Tijd voor een gesprek met Meijer.
Waarom bent u als strafrechter het theater ingegaan?
De belangrijkste reden om het theater in te gaan is de burger duidelijk te maken dat het uitoefenen van het strafrecht niet zo eenvoudig is als de doorsnee burger kennelijk denkt. Je hoeft maar op fora van de grote kranten te kijken om te zien dat burgers denken dat rechters softies zijn, niet op de hoogte zijn van wat in de maatschappij speelt en in ook de zware zaken slechts volstaan met werkstraffen.
Dat beeld is onjuist en heeft mij gemotiveerd om het juiste verhaal over de strafrechtspraak te vertellen. Wij strafrechters doen belangrijk en moeilijk werk waarin we gehouden zijn om knopen door te hakken in strafzaken terzake feiten waarbij wij zelf niet aanwezig zijn geweest. We moeten het doen met verklaringen van verdachten, deskundigen, getuigen en technisch bewijs. Ons oordeel is dus ook geen zekerheidsoordeel, maar een waarschijnlijkheidsoordeel. De geschiedenis heeft ons geleerd dat zelfs in het geval van een bekennende verdachte het zo kan zijn dat hij het niet gedaan heeft!
De tweede drijfveer om het theater in te gaan is om mensen te vertellen dat we wel kunnen mopperen over rechters, maar dat het bezit van onafhankelijke rechtspraak oh zo belangrijk is in een rechtsstaat. Dat moeten we koesteren, we moeten blij zijn dat we over dit systeem beschikken.
Hoe ziet uw theatercollege eruit?
Ik vertel mijn verhaal over strafrecht aan de hand van verschillende, reeds gepasseerde en niet door mij behandelde casussen. Dat doe ik met behulp van foto’s, filmpjes en muziek, zoals van Oscar and the Wolf, een van mijn favoriete bands. Over lopende zaken spreek ik niet inhoudelijk, laat staat over zaken die ik zelf onder de knop heb.
Ik heb altijd begrepen dat de rechter alleen middels zijn vonnis spreekt. U treedt uit die schaduw, heeft dat geen risicovole kanten?
In de vorige eeuw was het inderdaad zo dat rechters vrijwel niet naar buiten traden. Een eerste ontwikkeling naar buiten toe was het aanstellen van zogeheten persrechters die in de pers belangrijke vonnissen van een begrijpelijke toelichting voorzagen en de pers ook te woord stonden.
Met de intrede van sociale media zijn ook rechters daarvan gebruik gaan maken. Fora als Twitter, Facebook en Linkedin worden gebruikt door een deel van de rechterlijke macht. Een bekende Twitteraar is judge Joyce die van het middel prudent gebruikmaakt.
In 2016 heb ik de eerste stap gemaakt naar het theater. Ik wil het strafrecht wat dichter bij de burger brengen en de mens achter de rechter laten zien. De rechter heeft immers goede kanten, maar ook tekortkomingen. Niets menselijks is ons vreemd.
Welke strafzaken uit het verleden zijn u bijgebleven?
Strafzaken die mij bijblijven zijn onder meer de verkeerszaken. Zaken waarin iemand een verkeersfout heeft gemaakt tengevolge waarvan er dodelijke slachtoffers zijn. Ik wil mensen duidelijk maken dat in mijn ogen iedereen daar had kunnen staan als verdachte. Ik herinner me nog een zaak in de polder waarin een man de haaientanden was gepasseerd, omdat hij kennelijk een auto die op de voorrangsweg reed niet tijdig had gezien. Hoe vaak overkomt dit de burger niet, maar meestal gaat het (oeps….) goed en slaakt hij een zucht van verlichting.
Dat geluk had deze man niet, zijn auto werd geraakt en er vielen twee dodelijke slachtoffers en een aantal zwaargewonden. Een zaak met alleen maar slachtoffers en veel emoties op de strafzitting.
Ook tragisch was een zaak met een mevrouw in de zaal waarin de verdachte haar zoon was en het dodelijke slachtoffer haar dochter. Haar zoon bracht zijn zusje dagelijks naar school. Hij reed beduidend sneller dan toegestaan in zijn auto en knalde op een tractor die een uitrit uitreed. Hij raakte blijvend zwaar gewond en het meisje overleed. De vrouw vroeg de rechter haar zoon niet te veroordelen, hij was al zwaar gestraft en een straf voegt niets toe, zo vond zij. Dat vonden wij ook. Er volgde een schuldigverklaring zonder oplegging van straf.
Tot slot: wat is het grote misverstand over bestraffing in Nederland?
Veel mensen denken dat iemand die een zwaar misdrijf pleegt levenslang kan krijgen. Dat kan echter alleen bij de zwaarste feiten zoals moord. In het geval van een pleger van een ernstig zedendelict, zoals een verkrachting, ligt dat anders. Op dit feit staat een gevangenisstraf van maximaal 12 jaar. Een serieverkrachter die bijvoorbeeld terechtstaat voor vijf verkrachtingen, kan maximaal 16 jaar opgelegd krijgen.
Deze regeling voor een meerdaadse samenloop voorkomt dat strafrechters, zoals bijvoorbeeld in Amerika mogelijk is, een gevangenisstraf opleggen van 400 jaren. Willen we dit anders dan moet de wet gewijzigd worden, maar ik betwijfel of dat verstandig is.
Strafrecht? Levensecht! van strafrechter Gerlof Meijer is vanaf oktober in diverse theaters te zien.